ଖଳିବନ୍ଧ: ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଗାଁ

 

Pic: Khalibandha Kusuma Chhaka

ଓଡ଼ିଶାର ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଖଳିବନ୍ଧ ହେଉଛି ଜୀବନ ଓ ପରମ୍ପରାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଏକ ଗାଁ । ଅତୀତରୁ ଆସିଥିବା ଏହି ନାମ ହିଁ ଏହାର ସମୃଦ୍ଧ ଇତିହାସକୁ ସୂଚାଉଛି । 

କୃଷି ଓ କଳାର ମିଶ୍ରଣ
ଏଠାକାର ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ଅନେକ ଦିନ ଟୋପର (ଚାଷ କଲାବେଳେ ବେଳେ ଖରା ଓ ବର୍ଷାରୁ ତ୍ରାହି ପାଇବା ପାଇଁ ଟୋପି) ପିନ୍ଧିଥାନ୍ତି । ଅନେକ ନିଜର ଉର୍ବର ଜମିରେ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିବା ବେଳେ ଆଉ କେତେକ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ନିକଟସ୍ଥ ଢେଙ୍କାନାଳ ସହରକୁ ଯାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଦେଶ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର ଭଲ ପାଇବା ପ୍ରଜ୍ବଳିତ ହୋଇଥାଏ।

ଗାଁ ଭିତରେ ଏକ ନଜର
୧୯୭୧ ମସିହାରେ ସ୍ଥାପିତ ସରକାରୀ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷିତ କରିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗନବାଡି କେନ୍ଦ୍ର ଛୋଟ ପିଲାଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିଥାଏ ଏବଂ ଛଅଟି ରାସନ ଦୋକାନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀ ମିଳୁଛି । 

ଦୋକାନ ଗୁଡିକ ହେଲା :

1. ଧୁସା ଦୋକାନ (ଦୁଃଶାସନ ବିଶ୍ଵାଳ)
2. ନରି ଦୋକାନ (ନରେନ୍ଦ୍ର ବିଶ୍ଵାଳ)
3. ଟଙ୍କ ଦୋକାନ (ରମେଶ ନାୟକ)
4. ବିଶ ଦୋକାନ (ବିଶ୍ଵନାଥ ବିଶ୍ଵାଳ)
5. ବାବୁଲି ଦୋକାନ (ନରହରି ବିଶ୍ବାଳ)
6. ରାଜିଆ ଦୋକାନ (ରାଜିବ ବେହେରା)

ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍ ଅର୍ଥାତ୍ ସଂପୂର୍ଣ ବିଶ୍ଵ ଏକ ପରିବାର । ଆମ ଗ୍ରାମରେ ଅନେକ କୁଟୁମ୍ବର ଲୋକ ଏକାଠି ବାସ କରୁଛନ୍ତି ଯେମିତି କି 

• ମହାନ୍ତି, 
• ବେହେରା, 
• ନାହାକ, 
• ବିଶ୍ଵାଳ, 
• ସେଠୀ, 
• ନାୟକ, 
• ସ୍ୱାଇଁ, 
• ମଲ୍ଲିକ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ । 

ଦୀପାବଳି ପର୍ବରେ ରାତି ସମୟରେ ସମସ୍ତ ଲୋକ ନିଜ ନିଜ କୁଟୁମ୍ବ ସଙ୍ଗେ ବଡ଼ ବଡୁଆଁଙ୍କୁ  ଡାକନ୍ତି ।
ଭକ୍ତି ହେଉଛି ଖଳିବନ୍ଧର କପଡ଼ାରେ ବୁଣା ଯାଇଥିବା ଆଉ ଏକ ସୂତା । ଭଗବାନ ଶିବ, ମା’ ତାରିଣୀ ଓ ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ମନ୍ଦିର ଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସର ପ୍ରମାଣ ରୂପେ ଠିଆ ହୋଇଛି। 

ଖଳିବନ୍ଧ ପୋଖରୀ
ଗରମ ଦିନରେ ଗାଁ ପୋଖରୀ ଥଣ୍ଡା ବିଶ୍ରାମ ଦେଇଥାଏ, ଯାହା ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ଏକାଠି ହେବା ଏବଂ ସଂଯୋଗ କରିବାର ଏକ ସ୍ଥାନ ଅଟେ । ଯେଉଁଠି ପିଲାଟି ଦିନରୁ ଆମେ ଗାଧେଇ ଆସିଛୁ । ଏହି ପୋଖରୀ ରେ ଚାରୋଟି ତୁଠ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ପୁରୁଷ ତୁଠ, ଏକ ମହିଳା ତୁଠ, ନିମତଇଲା ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ତୁଠ ଏବଂ ଶାଳୁଆ ରଗଡ଼ି (ଶାଳ ଜଙ୍ଗଲ) ପଟକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ତୁଠ ଯେଉଁଥିରେ ମଲା ଲୋକଙ୍କ କ୍ରୀୟକର୍ମ କରାଯାଏ । ଶାଳୁଆ ରଗଡ଼ି ନିକଟରେ ଅଛି ଆମ ଗାଁର ମଶାଣି ବା ଶ୍ମଶାନ । 
ଖଳିବନ୍ଧ ଲୋକ ତାଙ୍କ ସରଳ ଜୀବନ ଶୈଳୀ ଓ ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତି ଭଲ ପାଇବା ପାଇଁ ବେଶ୍ ଜଣାଶୁଣା । ନିମତଇଲା ଆଡୁ ଖଳିବନ୍ଧ ଗଲା ବେଳକୁ ଏକ ଛୋଟ ଖାଲି ରାସ୍ତା ଥିଲା ଯାହା କି ଏବେ ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଗଛ ଲଗା ଯାଇଛି ଖଳିବନ୍ଧ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ଦ୍ବାରା ।

ସଂସ୍କୃତିରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିବା ଏକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ
କିନ୍ତୁ ଖଳିବନ୍ଧ କେବଳ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର କଥା ନୁହେଁ । ଏଠାକାର ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କର ଏକ ଲୁକ୍କାୟିତ ପ୍ରତିଭା ରହିଛି - ନାଟକ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ। ସେମାନେ ଏକାଠି ହୋଇ ନିଜର ଓପେରା ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି ଏବଂ ପରିବେଷଣ କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ସୃଜନଶୀଳତା ଏବଂ କାହାଣୀ କହିବାର ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି | ସେମାନଙ୍କର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ନିର୍ମାଣ ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ 

• ଦେଇଗଲା ଦାଗ ଅଦିନ ମେଘ (2020)
• ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧିଛି ମୁଁ ଲୁହ ସାଥିରେ (2021)
• ଆଖିର ଜନମ କାନ୍ଦିବା ପାଇଁ (2024)

ଗ୍ରାମରେ ପୂର୍ବରୁ ଏକ ସଙ୍କୀର୍ତ୍ତନ ମଣ୍ଡଳୀ ଅଛି ଯାହା କି ଗାଁର ସୁଖ ଦୁଃଖ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ରେ ଗାଁ ରେ ହରି ନାମ ଶୁଣିବାକୁ ସୁଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି ।ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅଷ୍ଟପ୍ରହରୀ ହୁଏ ଯେଉଁଥିରେ ହରିଙ୍କ ନାମ ଲଗାତାର ଚବିଶ ଘଣ୍ଟା ସଙ୍କୀର୍ତ୍ତନ ବୋଲାଯାଏ ।

ଖଳିବନ୍ଧ ଗ୍ରାମର ଅନେକ ପ୍ରକାର ପର୍ବ ପର୍ବାଣୀ ବା ଉତ୍ସବ ଇତ୍ୟାଦି ଖଳିବନ୍ଧ ଗ୍ରାମର ଅଧିକାରିକ ୟୁଟ୍ୟୁବ୍ ଚ୍ୟାନେଲ୍ ରେ ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି । ଆପଣ ଯାଇକି ଦେଖି ପାରିବେ ।

ତେଣୁ ପରମ୍ପରା, କୃଷି ଓ କଳା ପ୍ରତି ଭଲ ପାଇବାକୁ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ମିଶାଇ ଥିବା ଏକ ଗାଁର ଝଲକ ଖୋଜୁଛନ୍ତି !